AS?TLER
Tüm kimyasallar ya asidik ya bazik ya da nötrdür. Elimizi y?karken kulland???m?z sabun, yemeklerden sonra di?imizi f?rçalarken kulland???m?z di? macunu, ev temizli?inde kulland???m?z deterjanlar, ba? a?r?m?z? gidermek için ald???m?z aspirin, salatalara tat vermek için kulland???m?z limon suyu ve sirke asit mi yoksa baz m? içerir?
Yaz aylar?n?n vazgeçilmezlerinden bir tanesi de de hiç ?üphesiz Antalya’d?r. Deniz, yaz, tatil gibi sözleri duyulunca herkesin akl?na ilk gelen ?ehirlerden bir tanesi de her zaman Antalya’d?r. Antalya, sahilleri ve sahillerde bulunan otelleri ile ün salm??t?r. Ülkenin en güney taraflar?nda yer alan Antalya asl?nda da?l?k bir ildir. Antalya ili, foto?raflarda görüldü?ü gibi sadece plajlardan ibaret de?ildir. Birçok tarihi ve do?al güzelliklere de ev sahipli?i yapmaktad?r. Bunun yan? s?ra yaz turizmi için de oldukça önemli bir yere sahiptir.
Antalya’ya plajda güne?lenmek, denize girmek ve güzel bir tatil yapmak için gelen insanlar oldukça fazlad?r. Ço?unlukla yurt d???ndan insanlar buralar? ziyaret etmektedirler. Rusya’dan gelen ziyaretçi say?s? da oldukça fazlad?r. Antalya otellerinde çal??an personellerin birço?u da bu vesile ile yeteri kadar Rusça bilmektedirler. Bu hem mü?terileri iyi a??rlamak hem de kendini geli?tirmek için iyi bir yoldur.
?ehrin yaz havas? oldukça s?cakt?r. S?ca??n yan?nda bir de nem eklenince bazen bo?ucu bir s?cakl?k ile kar??la??labiliyor. Bu nedenle s?cak yaz aylar?nda ö?le vakti plajlar d???nda Antalya sokaklar?nda pek insan bulunmuyor. ?ehri ziyarete gelen Rus ve di?er yabanc? turistler yaln?z gelebiliyorlar. Tek ba?lar?na s?k?ld?klar?ndan dolay? insanlar ile s?cak ili?kiler kurarak kendilerine arkada? ediniyorlar. Bunun için Antalya arkada?l?k sitesi de kullanabiliyorlar. Antalya arkada?l?k sitesinde birçok Rus ve yabanc? turistler ile etkile?im kurulabilir ve k?sa sürede k?sa bir sohbet ile arkada? edinilebilir.
 Aspirinin yap?s?nda Salisilik Asit (C6H4(OH)CO2H)
Elmada Malik Asit (C4H6O5)
Portakal ve limon gibi turunçgillerde Sitrik Asit (C6H8O7)
Kolada Karbonik Asit(H2CO3)
Sirkede Asetik asit (CH3COOH) bulunur.
Aspirini çi?nedi?imizde a?z?m?zda nas?l bir tat b?rak?r? Tüketti?imiz g?da maddelerinden limon, portakal ve domatesin tad? nas?ld?r?
Bu sorular?n cevab? ?üphesiz “ek?i” olacakt?r. Peki, bu maddelere ek?i tad?n? veren ne olabilir?
Tatlar? ek?i olan bu maddelerin ortak özelli?i yap?lar?n?n asit içermesidir.
Asitlerin büyük ço?unlu?unun tad? ek?idir. Asit, Acidus kelimesinden türetilmi?tir. Acidus kelimesinin anlam? “ek?i” olarak bilinmektedir.
Bir kar?nca taraf?ndan ?s?r?ld?ysan?z yanma hissini de fark etmi?sinizdir. Bunun nedeni kar?ncan?n ?s?rmas? esnas?nda salg?lam?? oldu?u Formik Asit (HCOOH)’tir. Halk aras?nda genellikle Formik asit “Kar?nca Asidi” olarak da bilinmektedir. Is?rgan otuna dokunuldu?unda hissedilen yanma hissi de yine Formik asitten kaynaklanmaktad?r.
Genelde ö?rencilerin çok önemli s?navlara haz?rland?klar? esnada midede yanma hissi, a??zlar?nda ek?i bir tat olu?maktad?r. Stres esnas?nda midede fazla miktarda salg?lanan Hidroklorik Asit a?za geldi?inde ek?i bir tat b?rakmaktad?r.
Salatalarda tat vermesi için kullan?m? tercih edilen limon suyu yada sirke de asidik özellik gösteren maddelerdendir.
UYARILAR
- Mermer tezgah?n üzerinde limon kesilmemesi gerekmektedir. Mermer tezgahta limon kesilmesi durumunda akacak olan limon suyu, mermerin a??nmas?na sebebiyet verecektir.
- Limon suyunu yada Sirkeleri metal kaplara koymamal?s?n?z. Asidin a??nd?r?c? etkisinden dolay? büyük sorunlarla kar?? kar??ya kalabilirsiniz. Ayr?ca metal kaplarda kararmaya neden olmaktad?r.
Asitlerin Özellikleri
- Sulu çözeltileri elektrik ak?m?n? iletir.
- Sulu çözeltilerinin tatlar? ek?idir (limon, sirke gibi).
- Turnusol kâ??d?n?n rengini k?rm?z?ya dönü?türürler. (asitler k?zart?r)
- Hepsinin yap?s?nda hidrojen (H) vard?r ve sulu çözeltilerine (suda çözündüklerinde) hidrojen iyonu (H+) verirler.
- Plastik ve camlara etki edemezler. (HF hariç)
- Saf haldeyken elektrik ak?m?n? iletmezler. Sulu çözeltileri iletir.
- Yak?c? ve tehlikelidirler.
- Bazlarla birle?erek nötrle?irler ve tuz ile su aç??a ç?kar?rlar.
BAZLAR
Bazlar da asitler kadar günlük hayat?m?zda s?k bir ?ekilde kar?? kar??ya kald???m?z maddelerdendir. Örnek verecek olursak, yemek yedikten sonra di?lerimizi f?rçalarken kulland???m?z di? macunu, ellerimizi y?karken kulland???m?z sabun bazik özellik gösterir. Di? macununun tad?n?n ac? oldu?unu, yine tad? ac? olan sabunun elimize kayganl?k hissi verdi?inin fark?nday?z. Cildimizde kayganl?k hissi uyand?rmak bazlar?n ortak özelliklerindendir.
Bununla birlikte çok say?da temizlik maddesi bazik özellik göstermektedir. Saç?m?z? y?karken kulland???m?z ?ampuan, ev temizli?inde kulland???m?z lavabo aç?c? ve amonyak buna örnek olarak gösterilebilir. Bunlarla birlikte en çok sevilen ve tüketimi fazla olan bitter çikolata da yine ayn? özelli?i ta??r.
Bitter çikolatalar?n?n ac? olmas?n?n nedeni ne olabilir?
Annelerimiz nohut, fasulye gibi baklagillerin daha kolay pi?mesini sa?lamak amac?yla ?s?tma suyuna ne eklerler biliyor musunuz? Keklerin kabarmas? için de kulland???m?z yemek sodas? baklagillerin kolay pi?mesine yard?mc? olur. Yemek sodas? da yine ayn? ?ekilde bazik özellik göstermektedir.
- Bazlar alkali olarak da isimlendirilir. Alkali kelimesi Arapça kökenli olup “kül” anlam?na gelmektedir.
Bazlar?n Özellikleri
- Sulu çözeltileri elektrik ak?m?n? iletir.
- Sulu çözeltilerinin tatlar? ac?d?r ve ele kayganl?k hissi verir. (sabun gibi).
- Turnusol kâ??d?n?n rengini maviye dönü?türürler.
- Hepsinin yap?s?nda hidroksit (OH) vard?r (NH3 hariç) ve sulu çözeltilerine (suda çözündüklerinde) hidroksit iyonu (OH)– verirler.
- Saf haldeyken elektrik ak?m?n? iletmezler.
- Saf haldeyken tahri? edicidirler.
- Asitlerle birle?erek nötrle?irler ve tuz ile su aç??a ç?kar?rlar.
Tabloda farkl? belirteçlerin asit ve bazlarla etkile?imi sonucu döndükleri renkler belirtilmi?tir.
Belirteç | Asit | Baz |
Turnusol Kâ??d? | K?rm?z? | Mavi |
Metil Oranj | K?rm?z? | Sar? |
Fenolftalein | Renksiz | Pembe |
- Bir maddenin asit mi yada baz m? oldu?unu ve asit veya baz ise asitlik bazl?k de?erini anlamam?za yarayan çizelgeye pH ölçe?i (skala) denir.
pH ölçe?i incelendi?inde;
0 – 7 aras?nda asitler bulunur ve 0 de?erine yakla?t?kça asidik özellik (kuvvetli asit) artar.
7 – 14 aral???nda bazlar bulunur ve 14 de?erine yakla?t?kça bazik özellik (kuvvetli baz) artar.
D?KKATL? OLMALISINIZÂ
Laboratuvarlarda asitlerle çal???l?rken Çeker Ocak (Aspiratör) kullan?lmaktad?r. Çünkü laboratuvarda kullan?lan asitlerin büyük bir k?sm? tahri? edici ve a??nd?r?c? özelli?e sahiptir. Bundan dolay? asit buharlar? solunmamal?d?r.
Bazlar ve asitler cildi tahri? edici maddeler olduklar? için ç?plak elle dokunulmamal?d?r. Tatlar?na bak?lmamal?d?r.
AS?T GURUBU: Limon suyu, sirke, elma, portakal, mandalina, erik, tur?u suyu, maden suyu, kahve gibi maddelerin tatlar? ek?i oldu?undan asit grubundad?r.